Bilgisayarınızı arındırın
Sistemindeki dijital çöplüklerden kurtulmanızı ve sistem performansınızı arttırmanızı sağlayacak beş yöntemi açıklıyoruz. B ilgisayarım mı yavaşlıyor yoksa bende mi bir sorun var? Bu
bilgisayarı yeni aldığımda sanki daha hızlı çalışıyordu gibi
yakarışlarla sık sık karşılaşıyoruz. Sizde bir sorun olup olmadığını
bilemeyiz ama sisteminizde her geçen gün büyüyen bir dijital çöplük
olduğunu ve bu yüzden performansınızın zamanla düşeceğini
söyleyebiliriz. Dijital çöplük dediğimiz şeyse ihtiyacınız olmayan
verilerden, dosyalardan, gereksiz programlardan ve sisteminizden
kaldırdığınız programların artıklarından oluşur.
Silindikten
sonra registry’nizde oluşturduğu anahtarları kaldıramayan beceriksiz
programlar ve sisteminizden silinmemek için elinden geleni yapan
haysiyetsiz spyware’ler elbette sisteminizin sınırlarını zorlayacaktır.
Fakat bunların tümünden kurtulmanız mümkün. Anlatacağımız yöntemleri
uygulayarak PC’nizi temizledikten sonra sisteminizin ferahladığına ve
gözle görülür bir hız artışına şahit olacaksınız. Bu yöntemleri
alışkanlık haline getirmeniz ve yazımızdaki sıraya göre uygulamanız da
yararlı olacaktır.
1
Gönderilen öğeler klasörünüzü boşaltın Neredeyse tüm e-posta istemcileri gönderdiğiniz her mesajın bir
kopyasını saklar. Eposta mesajlarının boyutları çoğunlukla küçük olsa
da toplamı düşündüğümüzde bu boyut hızla artar. Sık sık e-posta ile
büyük dosyalar gönderiyorsanız durum daha da vahim hale gelebilir.
Saklanan bu mesajların sabit diskinizdeki kopyasını veya e-posta
mesajını gönül rahatlığıyla silebilirsiniz. Gönderdiğiniz dosya artık
işinize yaramıyorsa her iki dosyayı da silmenizi öneririz.
Gönderilen Öğeler (Sent Items) klasörünü açın ve boyut sütunun
göründüğünden emin olun. Outlook Express’te Görünüm > Sütunlar’ı
açarak Boyut’u işaretlemeniz yeterli. Outlook’ta ise Görünüm >
Geçerli Görünüm > Geçerli Görünümü Özelleştir’i seçin ve Alanlar
butonuna tıklayın. Artık e-posta istemcimizde gördüğümüz Boyut sütununa
tıklayarak mesajlarınızın boyuta göre sıralanmasını sağlayabilirsiniz.
Mesajlarınızı baştan aşağı tarayın ve fazla yer kaplayan gereksiz
mesajları silin.
Outlook’un gönderdiğiniz epostaları belli bir süre sonra silmeye
yarayan bir özelliği de bulunuyor. Bunu kullanmak için Araçlar >
Seçenekler’e girin. Diğer sekmesini seçin ve Otomatik Arşiv düğmesine
tıklayın. Burada eski mesajlarınızı tamamen silmenizi ya da
arşivlemenizi sağlayacak seçenekleri bulabilirsiniz. Farklı bir e-posta
istemcisi kullanıyorsanız, eski mesajlarınızı tarihe göre sıralayarak
30 günden eski mesajları seçmeyi ve toplu olarak silmeyi
deneyebilirsiniz.
2
Medya dosyalarınızı azaltın Hiçbir şey sabit diskinizi medya dosyaları kadar hızlı dolduramaz.
Dijital fotoğraflar, MP3 ler, DVD rip’leri ve ev yapımı MPEG
filmleriyle dolacak bir disk için günümüzde 80 GB bile yetersiz
kalıyor. İşte medya koleksiyonunuzun sabit diskinizi işgal etmemesi
için kullanabileceğiniz birkaç yöntem:
Dijital medya dosyalarınızı bir klasörde toplayın Windows XP tarafından otomatik olarak oluşturulan Belgerim altındaki
Müziğim ve Resimlerim klasörleri bu iş için uygundur. Videolarınız,
taradığınız resimleriniz veya diğer dosyalarınız için farklı klasörler
de oluşturabilirsiniz. Tüm medya dosyalarınız tek bir yerde toplanırsa
kontrol altında tutulmaları ve yedeklenmeleri daha kolay olacaktır.
Windows’la birlikte Belgelerim klasörünüzün de bulunduğu disk bölümü
hızla doluyorsa ve başka bir diskiniz daha varsa, Belgelerim
klasörünüzü taşıyabilirsiniz. Bunu yapmak için Belgerim’e sağ tıklayıp
Özellikler’i seçin ve yeni bir hedef girdikten sonra Taşı butonuna
basın.
Fotoğraf arşivinizi küçültün Dijital fotoğraf makinesiyle çektiğimiz fotoğrafları sabit diskimize
aktardıktan sonra genelde kötü çekilmiş veya neredeyse birbirinin
aynısı olan pozları da saklarız. Makinen çözünürlüğü arttıkça bu
fotoğrafların her birinin boyutu da artacaktır. Bunlardan kurtulmanın
en kolay yolu bir küçük resim izleme aracı kullanmaktır. Thumbnail da
dediğimiz küçük resimleri görmek için Windows Explorer yeterlidir.
Fotoğraflarınızın bulunduğu klasörde Görünüm > Küçük Resimler’i
tıklayarak tüm fotoğraflarınızı görebilirsiniz. Böylece başarısız
çekimleri kolayla eleyebilir ve benzer fotoğraflar arasından en iyisini
seçebilirsiniz. Fotoğraflarınızın hiçbirini silmeye kıyamıyorsanız, en
iyi çözüm hepsini bir CD’ye ve DVD’ye yazmak olacaktır.
Önemsiz video dosyalarını saklamayın Dijital video dosyaları çok fazla yer kaplar. DV kayıt cihazınızdaki
dosyaları sadece işlenmek üzere sabit diskinize aktarın. Dosya üzerinde
gerekli işlemleri yaptıktan sonra hemen DVD’ye veya CD’ye yazmayı ve
diskinizdeki kopyayı silmeyi alışkanlık haline getirin.
Çift MP3’lerden kurtulun MP3’lerinizi farklı kaynaklardan derliyorsanız ve dosyalarınızı
yönetmek için bir veritabanı kullanmıyorsanız, elinizde bazı şarkıların
ikişer kopyasının bulunması muhtemeldir. Bu sorun genelde MP3
dosyalarının isimlerinde kullanılan farklı biçimlerden kaynaklanıyor.
Elinizdeki dosyalar albüm adı, şarkı adı ya da sanatçı adıyla başlıyor
olabilir. Kendinize uygun bir dosya adı formatı belirleyin (örneğin
‘şarkı – sanatçı.mp3’) ve tüm dosyalarınıza bu şekilde yeniden
adlandırın. Windows aynı klasörde aynı isimde dosyaların bulunmasına
izin vermediğinden, Paint It Black, Aftermath – Rolling Stones.mp3 gibi
bir şarkının Rolling Stones – Paint It Black.mp3 adı altında zaten var
olduğunu fark edebilirsiniz. Bunu yapmaya üşeniyorsanız, dosyaları
boyuta göre sıralayıp boyutu aynı görünen şarkıları kontrol etmeyi
deneyebilirsiniz.
Oluşturduğunuz dosyaların eski sürümlerini silin Bilgisayarınızda çizim yapıyor, animasyon hazırlıyor veya grafik
işleriyle uğraşıyorsanız üzerinde çalıştığınız belgenin birçok eski
sürümünü ayrı ayrı kaydetmiş olabilirsiniz. Eski sürümlerde
kaybolmasını istemediğiniz farklı bir teknik yoksa bunları gönül
rahatlığıyla silebilirsiniz.
3
Reklam ajanlarına savaş açın Spyware ve adware adı verilen küçük uygulamalara karşı dikkatli
olmalısınız. Bunlardan kurtulma ve korunma konusunda detaylı bilgi için
geçen ayki kapak konumuzu incelemenizi tavsiye ederiz. Burada sadece
konuyla ilgili önemli noktalara değineceğiz. ‘Bedava’ olduğu iddia
edilen birçok yazılım, internet alışkanlıklarınızı çeşitli reklam
kuruluşlarına ileten küçük programlarla birlikte kurulur. Kısa süre
içinde sisteminizde reklam pencereleri açmaya başlayan bu programlar
sisteminizi yavaşlatır, registry’nizi şişirir ve bant genişliğinizi
kullanırlar. Genelde çok küçük uyarılarla yüklenen bu programların
hiçbir uyarı olmaksızın sisteminize yerleşerek silinmemek için tüm
gücüyle savaşan bazı alçak versiyonları da bulunuyor. İçinde spyware
olduğunu bildiğiniz bir programı yüklemeyin ve bilginiz yoksa lisans
anlaşmasını dikkatle okuyun. Ayrıca Google’da ‘program adı spyware’
şeklinde bir arama yaparak bu programdan dert yanan web sitelerinin
olup olmadığını görebilirsiniz.
Spyware’ler programların yanı sıra web siteleri üzerinden de
dağıtılabilirler. Aniden açılan bir pencere sisteminize herhangi bir
şey kurmak isteyip istemediğinizi sorarsa asla Evet’e tıklamayın. Web
tarayıcınızın güvenlik ayarları yetersizse bazı web siteleri izninizi
almaksızın sisteminize spyware kurabilir. Bunu önlemek için Internet
Explorer 6’da kapatmanız gereken iki ayar bulunuyor. IE’yi açın ve
Araçlar > Internet Seçenekleri’ne girin. Gelişmiş sekmesine
tıklayın, Tarama bölümünde göreceğiniz ‘İstendiğinde Yükleme Özelliğini
Etkinleştir (Diğer)’ ve ‘İstendiğinde Yükleme Özelliğini Etkinleştir
(Internet Explorer)’ seçeneklerindeki işaretleri kaldırıp Tamam’a
tıklayın. Sisteminize spyware veya adware bulaştıysa, bunlardan
kurtulmanız için tasarlanmış yazılımları kullanabilirsiniz. Bizim
favorilerimiz ücretsiz olmasıyla dikkat çeken SpyBot Search &
Destroy ve ücretli alternatifi Spy Sweeper. Sisteminize hiçbir ajanın
sızmadığından emin olmak için bu programlardan birini düzenli olarak
çalıştırmanızı öneririz.
4
Kayıt defterinizi temizleyin Windows Kayıt Defteri’ndeki (registry) geçersiz, yanlış veya hasar
görmüş anahtarlar da dijital çöplük listemizin üst sıralarında yer
alıyor. Windows’la ilgili en önemli bilgilerin saklandığı Kayıt
Defteri’nde yapılacak yanlış bir değişiklik sisteminizin açılmamasına
sebep olacağı için genelde Kayıt Defteri’yle uğraşmaktan korkulur.
Fakat sisteminize yeni programlar kurdukça, güncelledikçe ve
kaldırdıkça Kayıt Defteri’nize yeni veriler eklenir. Kayıt Defteriniz
genişledikçe Windows’un geçerli anahtarları arayıp bulma süresi uzar ve
sisteminiz yavaşlar. Kayıt Defteri’ni temizlemenin en güvenli yolu bu
iş için hazırlanmış yazılımlardan yararlanmaktır. Fix-It Utilities
paketine dahil olan RegistryFixer veya Rose City Software tarafından
hazırlanan Registry First Aid işinizi görecektir. Registry First Aid
herhangi bir işlem yapmadan önce registry’nizin yedeğini alıyor ve
Windows’unuza zarar vermeyeceğini tespit ettiği anahtarları siliyor. Bu
programlardan birisini kullanarak belli aralıklarla kayıt defteri
temizliği yapmanızı öneriyoruz. Daha önce bu yöntemlerden birini veya
birkaçını uygulamış olabilirsiniz. Fakat sistem temizliğiniz için
önemli olan tüm bunları alışkanlık haline getirmek ve düzenli olarak
uygulamaktır. Böylece sisteminizin her zaman ilk günkü gibi sağlıklı
çalıştığından emin olabilirsiniz.
5
Diskinizi temizleyip birleştirin Windows Disk Temizle aracı sabit diskinizde önbelleğe alınmış ve daha
silinmemiş dosyaları ve geçici internet dosyalarınızı siler. Disk
Temizleme’yi çalıştırmak için Başlat > Programlar > Donatılar
> Sistem Araçları > Disk Temizleme’yi tıklayın. Silmek
istediğiniz kategorileri seçip Tamam’ı tıklamanız yeterli. Disk
Temizleme’yi kullandıktan sonra sabit diskinizi birleştirin. Windows
2000 ve XP’nin kendi defragmantasyon araçları vardır. Yine Sistem
Araçları menüsüne girerek Disk Birleştiricisi’ni seçip işleme
başlayabilirsiniz. Fakat Diskeeper 8.0 veya PerfectDisk 6.0 gibi bu iş
için özel olarak geliştirilmiş yazılımları kullanırsanız daha verimli
sonuçlar elde edebilirsiniz. Windows yeni oluşturduğunuz dosyaları daha
önce sildiğiniz dosyaların oluşturduğu boşlukların üzerine yazar.
Dosyanın hangi parçasının diskin neresinde bulunduğu Windows tarafından
kesin olarak bilinir, fakat bu parçalara ayrı ayrı ulaşmak doğal olarak
zaman alacaktır. Diskinizi birleştirdiğinde dosyayı oluşturan parçalar
bir araya getirilerek verilere daha hızlı fiziksel erişim sağlanır.
